Cây hoa súng là loại cây thảo, mọc ở các ao hổ, đầm lầy, thân rễ ngắn, có nhiều củ con. Lá súng hình tròn giông lá sen, khá to, nổi trên mặt nước, mặt trên có màu xanh lục, phía dưới có màu tía hoặc hồng nhạt. Cây súng còn có tên gọi khác như tử bích hoa, thụy liên...
Hoa súng khá đẹp, có màu xanh nhạt, trắng hoặc hồng, lại dễ trồng nên được trồng làm cảnh ở nhiều nơi hoặc được dùng để cắm chơi. Củ súng còn có tên gọi là tử phù liên. Do đặc điểm: nêu hoa súng nở vào giờ tý thì tàn vào giờ ngọ, nở vào giờ ngọ thì tàn vào giờ tý nên còn có tên gọi là "tý ngọ liên hoa". Đông y thường dùng thân, rễ, lá, hoa, quả súng làm thuốc thanh nhiệt, chống say nắng, cầm máu, cầm mồ hôi, co giật... Bồng súng muốn ăn phải tước vỏ, xắt khúc, ngâm nước cho sạch, dùng để trộn gỏi, ăn sống với mắm kho, nấu canh chua với cá đồng, bóp muối cho héo, ngâm giấm làm dưa.
Trị các bệnh như đau lưng mỏi gối, đái nhiều hoặc đái không tự chủ, nam di tình, phụ nữ khí hư bạch đới, trẻ em co giật... bằng cách nấu ăn (ngày dùng 30-40g) hoặc sấy khô tán bột uống mỗi ngày 10-20g.
- Trị nam di tinh, đái nhiều, nữ khí hư bạch đới không dứt: củ súng sao, kim anh (bỏ lớp hạt quả ở trong vì có độc) lấy lớp vỏ bao quả ở ngoài, đốt cho cháy sạch lông gai, sao giòn. Các vị lượng bằng nhau, tán bột uống mỗi ngày 15-20g với nước sắc rễ ý dĩ.
- Trị thận hư tỳ yếu, đau mỏi ngang thắt lưng: 20g củ súng, ba kích, cẩu tích, tỳ giải (tấm rượu sao), hà thủ ô (chế với đậu đen đổ phơi 9 lần), ngưu tất mỗi vị 12g. Sắc uống, ngày một thang.
- Trị suy nhược cơ thể, hay đổ mổ hôi trộm, di tinh: 400g củ súng nâu chín, bóc vỏ. 800g củ mài nâu chín, bóc vỏ. Phơi khô tán nhỏ, mỗi lần dùng 10g nấu thành cháo ăn hàng ngày lúc đói. Bài thuốc này có tác dụng bồi bổ, ích chí, mạnh tinh.
- Trị hen suyễn ở người già và trẻ em: củ súng và hạt cải củ, hai thứ lượng bằng nhau. Tất cả đem đổ chín, phơi khô, tẩm nước cốt gừng, tán nhỏ thành bột, luyện với mật ong thành viên hoàn bằng hạt ngô đồng, ngày uống 50 viên với nước sôi. Bài thuốc này có tác dụng bổ dưỡng, giảm ho, cắt cơn hen.
Giải cảm nắng: lấy củ súng nấu chè ăn.
Lưu ý: đây không phải là vị thuốc có tên khiêm thực như nhiều người vẫn lầm tưởng.
Share: